نیل آرمسترانګ امریکايي فضانورد، ساینسپوه او لومړنی انسان و، چې د سپوږمۍ پر سطحه یې ګام کېښود. دی د ناسا فضانورد یا ستورمزلی، ازمویونکی پيلوټ، د هوا فضا انجنیر، د پوهنتون استاد او د امریکا د سمندري ځواک پيلوټ و. ده د کوریا په جګړه کې هم ماموریت تر سره کړی دی. د جګړې له پای سره سم آرمسترانګ د امریکا په هوایي پوځ کې و او ۹۰۰ پروازونه یې کړي دي. نوموړی له پرودوست پوهنتون څخه فارغ شوی دی او پاتې زده کړې یې د جنوبي کالیفرنیا په پوهنتون کې بشپړې کړې دي.
هغه په فضايي برخه کې تر فعالیتونو مخکې، د امریکا په هوايي ځواک کې و. د جګړې تر پای ته رسېدو وروسته، آرمسترانګ د امریکا د هوايي ځواک په یوه اداره کې د ازمویونکي پیلوټ دنده تر سره کوله. ده به الوتکې ازمویلې او د تخنیکي نیمګړتیاوو د له منځه وړلو مشورې به یې ورکولې.
هغه په سمندري ځواک کې د خپلې دندې تر پرېښودو وروسته، په ۱۹۶۲ز کال کې له ناسا سره یو ځای شو. لومړنی پرواز یې په ناسا کې دا و، چې د جمینای اته ماموریت مشري وروسپارل شوه. په ۱۹۶۶ز کال کې یې د یوه غیرنظامي کس په توګه فضا ته سفر وکړ. دی لومړنی کس و، چې په فضا کې یې د دوو سپوږمکیو د یو ځای کولو ماموریت مخ ته وړ. ده باید دوې داسې سپوږمکۍ سره وصل کړې وای چې دواړو له ځان سره فضانوردان لېږدول او دا ماموریت باید بریالی شوی وای.
دویم او وروستی ماموریت یې آپولو ۱۱ و. په همدې ماموریت کې له آلدرین سره یو ځای د ۱۹۶۹ز کال د جولای په ۲۰مه د لومړي ځل لپاره د سپوږمۍ پر سطحه راښکته شو. په دې توګه نو آرمسترانګ لومړنی کس و، چې پر سپوږمۍ ګام اېږدي او په یوه خطرناک ماموریت کې ځان د سپوږمۍ سطحې ته رسوي. دوی پوره دوه نیم ساعته د سپوږمۍ پر مخ ځینې پلټنې او څېړنې وکړې. مایکل کولینز بیا له دوی سره ملتیا کوله او په سپوږمکۍ کې د دوی په تمه و.
د نیل آرمسترانګ پلار کونیګ آرمسترانګ نومېده. مور یې لوئیس انګل وه. دی د اوهایو ایالت په واپاکونیتا ښار کې دنیا ته راغلی و. نیل د ایرلنډي- سکاټلنډي ټبر له خلکو و. دوه خویندې او دوه وروڼه یې لرل. پلار یې د اوهایو ایالت دولتي محاسب و، چې له همدې امله یې په ځلونو د هېواد ګوټ ګوټ ته سفرونه کړي او کوچېدلی دی. ویل کېږي چې له پلار سره یې نیل تر شل کلنۍ پورې نږدې د امریکا په شلو بېلو ښارونو کې ژوند کړی دی.
پلار یې د هغه د زده کړو لپاره په بلوم ښوونځي کې ده ته فرصت برابر کړ او د وروستي ځل لپاره یې د هغه د زده کړو لپاره په ۱۹۴۴ز کال کې بېرته واپاکونتا ښار ته کډه وکړه. آرمسترانګ په ۱۵کلنۍ کې د پرواز زده کړه پيل کړه او د ښار په هوايي ډګر کې یې د الوتکو د الوځولو زده کړې ته ادامه ورکوله، تر دې چې د الوتکې د پرواز سند یې تر لاسه کړ. هغه د موټر چلولو تر جواز مخکې د الوتکې د پرواز جواز اخیستی و. هغه یو فعال ځوان و، په پروازونو کې یې ډېرې ژر مهمې رتبې خپلې کړې، چې له همدې امله بیا وروسته د امریکا په پوځ کې د مخکښو پيلوټانو له ډلې و.
نیل د کورنۍ دویم غړی و، چې پوهنتون ته منل شوی و. ده خپل لېسانس د هوانوردۍ د انجنیر په توګه په ۱۹۵۵ز کال کې واخیست. له پردیو پوهنتون فارغ شو او د زده کړو ټول لګښت یې د هالووی پلن له لوري ورکول کېده. په دې کې یې ده ته د دوو کلونو زده کړو، دوو کلونو عملي پروازونو او بیا دوو کلونو نورو زده کړو چې په دې توګه یې لېسانس بشپړې ده، ټول لګښتونه ورکړل. دوی تر فراغت وروسته د واده کولو حق نه درلود، ځکه خو اړ و چې تر فراغت وروسته پوره څلور کاله په فضايي برخه کې کار وکړي.
آرمسترانګ په ۱۹۷۰ز کال کې د جنوبي کالیفرنیا له پوهنتونه ماسټري یا د هوا فضا د برخې تخصص واخیست. خو تر څنګ یې د امریکا له څو پوهنتونونو افتخاري دوکتوراوې هم لري. آرمسترانګ په ۱۹۵۶ز کال کې له ژانت شرون سره واده وکړ او تر بېلتون وروسته یې په ۱۹۹۴ز کال کې له کارول نایت سره د ګډ ژوند اړیکه جوړه کړه.
د ۱۹۵۰ز کال د اګست په ۱۶مه د آرمسترانګ له شل کلنۍ پوره دوې اونۍ اوښتې وې، چې هغه په سمندري ځواک کې له ګومارل کېدو خبر شو. له دې وروسته یې دلته فعالیتونه او زده کړې پیل کړې. دی د سکادران ۷ د پيلوټ په توګه مقرر شو. دوه میاشتې وروسته د سکادران ۵۱ جنګې الوتکې پيلوټ شو. دا په هغه وخت کې پیاوړې جيټ الوتکې وې. دی چې کله د دویم کال محصل و، نو مهم پروازونه یې تر سره کړل او له همدې لارې یې ورځ په ورځ وده کوله. زده کړې یې لا بشپړې شوې نه وې، چې د ایف ۵۱ الوتکې په ملتیا د کوریا جګړې ته واستول شو او په دې ماموریت کې یې برخه واخیسته. په ټوله کې نیل د کوریا په جګړه کې ۸۷ پروازونه تر سره کړي. په مجموعي توګه یې په همدې مهال ۱۲۱ ساعته د جګړې پر مهال په هوا کې تېر کړي دي. ده د هوايي ماموریت له امله د سرو زرو شل مډالونه او شل زرین ستوري په خپل نامه ثبت کړي دي. په ۲۲ کلنۍ کې یې د امریکا سمندري ځواک پرېښود او خپلو زده کړو ته ور وګرځيد.
د امریکا په هوايي ځواک کې د دندې تر پرېښودلو وروسته، آرمسترانګ بېرته پوهنتون ته ورګرځي او په لومړیو څلورو ازموینو کې تر ټولو لوړې نمرې اخلي. ده په ۱۹۵۵ز کال کې لېسانس په پرودو پوهنتون کې بشپړ کړ. مېرمنې یې په همدې پوهنتون کې اقتصاد لوست چې دی ورسره معرفي شو او وروسته یې په ۱۹۵۶ز کال کې واده وکړ. دوی دری اولادونه لرل.
آرمسترانګ چې له پوهنتونه فارغ شو، نو د امریکا په ازمویښتي هوايي اډه کې یې دنده پیل کړه. دی ازموونکی پیلوټ و او الوتکې به یې ازمویلې. همدا راز یې په هوايي برخه کې له تحقیقاتو سره مرسته کوله. دا مرکز وروسته په ۲۰۱۴ز کال کې د آرمسترانګ په نامه ونومول شو او اوس هم په همدې نامه یادېږي. دی د امریکا د نظامي کمېټې تر ډېرو بحثونو او رایو وروسته دې دندې ته غوره شوی و او ازمویښتي پروازونه به یې کول. ده د ازمویښتي پروازونو په لړ کې په څو مهمو نظامي اډو او روزنځایونو کې دندې تر سره کړې دي. نوموړي په دې موده کې په مجموعي توګه ۲۴۰۰ ساعته ازمویښتي پروازونه کړي دي او د خپل ژوند په اوږدو کې یې په ۲۰۰ ډول ډول الوتکو کې د پرواز تجربه لرله.
آرمسترانګ هېڅ وخت دا فکر نه و کړی او نه یې هم په دې اړه پرېکړه کړې وه چې دی به یوه ورځ د نړۍ پر مشهور فضانورد بدلېږي. هغه په ۱۹۵۸ز کال کې د (فضا کې انسان) پروژې په لړ کې فضا ته د تګ لپاره انتخاب کړل شو. په ۱۹۶۰ز کال کې آرمسترانګ د ایکس۲۰ د ازمویښتي ډلې د غړي په توګه انتخاب شو. د ۱۹۶۲ز کال د مارچ په ۱۵مه د هوایي چلند د شپږو غوره پيلوټانو او انجنیرانو په ډله کې راغی. په همدې وخت کې څو میاشتې وروسته ناسا د اپولو پروګرام په لړ کې د فضانوردانو لېست خپراوه. آرمسترانګ ډېر هیجاني و. وروسته د ۱۹۶۲ز کال د جنورۍ په لومړۍ نېټه په فضايي مرکز کې پر دنده وګومارل شو. د همدې کال د سپټمبر په ۱۳مه دک اسلایتون له آرمسترانګ سره اړیکه ونیوله او له هغه یې وغوښتل چې د ناسا له فضانوردانو سره یو ځای شي. آرمسترانګ هم له ځنډ او تشویش پرته ژر د هو ځواب ورکړ. دری ورځې وروسته ورځپاڼو راپور خپور کړ چې آرمسترانګ لومړنی غیر نظامي فضانورد دی.
کله چې اپولو ۱۱ ماموریت پيلېده، نو آرمسترانګ په سپوږمکۍ کې سپور و او ساترن ۵ توغندي باید دغه سپوږمکۍ لېږدولې وای. د آرمسترانګ د زړه ضربان ۱۱۰ ته رسېدلی و. ده ځان کنټرول کړ. ده وړتیا لرله او پر دې بریالی شو چې خپل حالت کنټرول کړي. له ده سره دوه مل ملګري هم له دې خطرناک حالته روغ ووتل. د اپولو ۱۱ ماموریت موخه دا وه چې سپوږمکۍ د سپوږمۍ پر یوې امنه او ځانګړې سیمه راښکته شي.
دری دقیقې د سپوږمکۍ او سپوږمۍ تر منځ فاصله وه چې سپوږمکۍ له فضايي ستونزو سره مخ شوه او په سپوږمکۍ کې د خطر زنګونه روښانه شول. د سپوږمکۍ سون توکي هم مخ په خلاصېدو وو، کمپیوټرونو هر څه تحلیلول. آرمسترانګ سپوږمۍ ته وکتل، و یې لیدل چې مستقیماً د یوې لویې ډبرې پر لوري ور روانه ده. که دوی کوم کار نه وی کړی، دغه ماموریت به پر یوه درنه چاودنه پای ته رسېدلی وای. آرمسترانګ د سپوږمکۍ کنټرول له کمپیوټره واخیست او پخپله لاس پکار شو. ده د سپوږمکۍ مسیر بدل کړ. په سختۍ یې سمه ساحه پیدا کړه او سپوږمکۍ یې همغه مسیر ته برابره کړه. ۳۰ ثانیې پاتې وې چې سپوږمکۍ یې خاموش کړه او په دې توګه لومړنی انسان د ۱۹۶۹ز کال د جنورۍ په ۲۰مه د شپې په اتو بجو، ۱۷ دقیقو او ۳۹ ثانیو سپوږمۍ ته ورسېد. تر ساعتونو وروسته یې د سپوږمکۍ کړکۍ پرانیسته او د شپې په ۲ بجو او ۵۶ دقیقو یې د لومړني انسان په توګه خپله چپه پښه د سپوږمۍ پر مخ کېښوده. همدا ماموریت و چې نیل آرمسترانګ یې نړیوال شهرت ته ورساوه او د نړۍ په ګوټ ګوټ کې یې زرګونه خلک ګوته په غاښ کړل. ده د پښې اېښودلو پر مهال وویل، دا د یوه انسان واړه ګامونه، خو د بشریت د خوځښت لپاره ستر ګامونه دي.
وروسته سپوږمۍ ته لومړنی تللی انسان له مالي ستونزو سره مخ کېږي. همدا چې په ناسا کې له خپلې دندې استعفا ورکوي، اړ کېږي چې د موټر جوړونې له یوې کمپنۍ سره د تبلیغاتو په برخه کې کار وکړي. بیا د شرکت د ویاند په توګه دنده تر سره کوي. همدا راز یې د امریکا د بانکدارانو په عمومي انجمن کې هم کار کړی دی. ده د خپل ژوند د چلولو لپاره کار کاوه. هغه پیاوړی، زحمتکشه او هڅاند شخصیت و.
آرمسترانګ د ۲۰۱۲ز کال د اګست په ۷مه د زړه د تکلیف له امله بستري شو. د ده یو شریان بند و او باید عملیات شوی وای. د همدې عملیات له امله د همدې کال د اګست په ۲۵مه یې په روغتون کې سا ورکړه. تر هغه وروسته د نړۍ له ګوټ ګوټه زرګونو کسانو د هغه په مرګ د خواشینۍ پیغامونه خپاره کړل. د امریکا ولسمشر د دوی له کورنۍ سره د خواشینۍ پیغام شریک کړ. خو د آرمسترانګ کورنۍ وویل، دوی خواشیني نه دي. دوی د خپلې کورنۍ د یوه بریالي شخصیت پر کارونو ویاړي. د دوی په خبره باید خپل حیرانوونکی ژوند تجلیل کړي. د نړۍ په ګوټ ګوټ کې باید بشریت د پرمختګ او همپالنې لپاره کار وکړي. د ملتونو وګړي باید د خپلو خلکو ارمانونه پوره کړي او د آرمسترانګ په څېر ناممکن کارونه ممکن کړي.
